சைவ சமயத்தின் 63 நாயன்மார்களில் ஒருவரான திருநீலகண்ட யாழ்ப்பாணர், யாழ்ப்பாண இசைக்கருவியை வாசிப்பதில் தலைசிறந்தவர். இவர் திருவெருக்கத்தம்புலியூரைச் சேர்ந்தவர். இவர் மரபுப்படி, தீண்டாமைக்கு ஆளான ஒரு குலத்தில் பிறந்திருந்தாலும், இவரின் இசையார்ந்த பக்தி, எல்லாத் தடைகளையும் உடைத்துச் சிவபெருமானின் திருவடிகளை அடையச் செய்தது.
யாழிசையால் சிவன் மகிழ்தல்
திருநீலகண்ட யாழ்ப்பாணர், தனது மனைவியுடன் இணைந்து, ஊர் ஊராகச் சென்று, சிவபெருமானின் புகழைப் பாடினார். அவருடைய இசைக் கருவியான யாழின் நாதம், கேட்பவர் மனதைத் துளைத்து, இறைவனை அடையச் செய்யும் சக்தி வாய்ந்தது.
தேவாரத் துணைக் கருவி: இவர், திருஞானசம்பந்தமூர்த்தி நாயனார் பாடிய தேவாரப் பாடல்களுக்குத் துணையாக, யாழ் வாசித்து வந்தார். ஞானசம்பந்தரின் தமிழ்ப் பாடல்களின் இனிமைக்கு, யாழ்ப்பாணரின் இசை மேலும் மெருகூட்டியது.
இசையின் மகிமை: யாழ்ப்பாணரின் யாழிசையைக் கேட்டால், சிவபெருமானே உள்ளம் உருகி, நடனமாடுவார் என்பது ஐதீகம்.
சிதம்பரத்தில் நிகழ்ந்த அற்புதம்
ஒருமுறை, யாழ்ப்பாணர் சிதம்பரம் நடராஜர் ஆலயத்தில் பாடுவதற்காகச் சென்றார். அங்கு ஆலயத்திற்கு உள்ளே சென்று பாடுவதற்கு, அவர் குலத்தின் காரணமாக அவருக்கு அனுமதி மறுக்கப்பட்டது. அவர் ஆலயத்திற்கு வெளியே நின்று, நடராஜப் பெருமானை நோக்கி, தனது யாழை மீட்டிப் பாடினார். அவருடைய இசையில் உள்ள பக்தியின் ஆழத்தைக் கண்ட நடராஜப் பெருமான், அசரீரியாக (வானில் இருந்து ஒலி) ஒரு குரலை எழுப்பினார்.
"திருநீலகண்ட யாழ்ப்பாணரே! உமது இசைக்குக் குலமோ, இடமோ தடையல்ல. உம் யாழ் இருக்கும் இடம் நான் நடனமாடும் இடமாகும்! ஆலயத்திற்குள்ளே வந்து பாடுவீராக!" என்று அருளினார்.
சிவபெருமானின் இந்த உத்தரவுக்குப் பின், யாழ்ப்பாணருக்கு ஆலயத்திற்குள் சென்று பாடும் அனுமதி கிடைத்தது. அவருடைய யாழ், சிவபெருமானின் அருகே இருந்த ஒரு சிறப்பு மேடையின் மீது வைக்கப்பட்டது.
ஞானசம்பந்தருடன் இணைந்த பயணம்
யாழ்ப்பாணர், திருஞானசம்பந்தருடன் இணைந்து பல சிவத்தலங்களுக்குப் பயணம் செய்தார். ஞானசம்பந்தர் பாடும் ஒவ்வொரு புதிய பண்ணுக்கும், இவர் பிசகாமல் யாழ் வாசித்தார். இவர்கள் இருவரும், தமிழும், இசையும் இணைந்து சிவபெருமானை அடையும் வழியை உலகுக்குக் காட்டினர்.
இவர் தனது வாழ்நாள் முழுவதும் யாழிசையால் சிவபெருமானைத் துதித்து, இறுதியில் திருஞானசம்பந்தர் முக்தி பெற்ற அதே நிகழ்வில், சிவஜோதியில் கலந்து மோட்சம் அடைந்தார்.
திருநீலகண்ட யாழ்ப்பாணர் வரலாறு உணர்த்தும் பாடம்:
கலைக்குத் தடையல்ல: கலையோ, இசையோ இறைவனுக்காக அர்ப்பணிக்கப்படும்போது, அதில் எந்தவிதமான குல பேதமும் இல்லை.
இசையே பக்தி: தமிழிசை மூலம் இறைவனை எளிதாகவும், உணர்வுபூர்வமாகவும் அடையலாம்.
சமத்துவம்: உண்மையான பக்திக்கு, இறைவன் சமூகத் தடைகளைத் தகர்த்தெறிந்து அருள் புரிவார்.
திருநீலகண்ட யாழ்ப்பாணரின் இந்தக் கதை, தூய்மையான பக்திக்கு இறைவன் நிச்சயம் செவி சாய்ப்பார் என்பதை நமக்கு உணர்த்துகிறது.